محمدعلی فرزانه
کتاب سالهای سپری شده» شرح خاطرات با ارزش استاد محمدعلی فرزانه از دوران کودکی و مبارزاتش در سالهای پر آشوب دهه بیست و سی شمسی در شهرهای تبریز و تهران است. عکس‌ها و مطالب دیگری نیز به صورت پیوست به کتاب اضافه شده است.
مرحوم استاد محمدعلی فرزانه، ادیب، پژوهشگر، محقق و فولکلور شناس آذربایجانی در سال ۱۳۰۲ شمسی در تبریز به دنیا آمد. شصت سال از عمر پر بارش را صرف تحقیق، ترجمه و تألیف کرده و حدود چهل جلد کتاب و دهها مقاله در باره فرهنگ، تاریخ و زبان ترکی آذربایجانی به رشته تحریر در آورد. دو جلد کتاب مبانی دستور زبان آذربایجانی» او الهام بخش و روشنگر راه دیگر نویسندگان زبان ترکی آذربایجانی بوده و به عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع دستور زبان ترکی آذربایجانی به شمار می‌رود. این اثر توسط پروفسور دورفر به آلمانی ترجمه شده است.
کاوش‌های همه جانبه او در دستور زبان و ادبیات ترکی آذربایجانی، بایاتیلار، ده ده قورقود، ملانصرالدین و انتشار صدها مقاله در مجلات ترکی و فارسی در امر دفاع از موجودیت فرهنگ و اعتلای زبان ترکی و آموزش آن، از استاد فرزانه چهره‌ای جاودان در ادبیات ما باقی گذاشته است.
استاد فرزانه یکی از نویسندگان و مورخان کتاب بی بدیل گذشته چراغ راه آینده است» میباشد که به همراه مرحومان دکتر مبین و دکتر دهقان اقدام به نگارش این اثر نفیس تاریخی کرده‌اند. از دیگر کارهای ارزشمند او می‌توان به ترجمه آثار محمدسعید اردوبادی، عزیز نسین، ناظم حکمت، جلیل محمدقلی‌زاده و رسول رضا اشاره کرد.
-----------------------------
مرحوم محمدعلی فرزانه ضمن نقل خاطرات خود، گوشه‌ای از تاریخ معاصر شهر تبریز و وضعیت و شرایط اجتماعی، اقتصادی، ی و فرهنگی آذربایجان در دوران حکومت سلسله پهلوی را بیان نموده و مطالب جالب و خواندنی در مورد اشغال ایران توسط متفقین، تشکیل حزب توده و فعالیت‌های آن، پاره‌ای از حوادث منجر به ظهور و سقوط حکومت یک ساله‌ی فرقۀ دمکرات آذربایجان و همچنین کودتای بیست و هشت مرداد سال سی و دو را که خود شاهد وقوع آنها بوده است، بازگو می‌کند.
او در شهریورماه سال ۱۳۸۰ و در بستر بیماری در یکی از بیمارستان‌های کشور سوئد، شروع به تحریر خاطرات خود نموده ولی موفق به تکمیل و به پایان رساندن آن نشده است. این نوشته، شرح یادواره‌های ایشان از دوران کودکی تا دهۀ چهل شمسی است که نخستین بار در سال ۱۳۸۹ توسط خانم صدیقه عدالتی در آلمان در تیراژی محدود چاپ و منتشر شده است. چاپ حاضر که نخستین چاپ کتاب در داخل کشور است، در سال ۱۳۹۶ با اعمال اصلاحات، تغییرات و اضافاتی اندک و از روی دست‌نوشته‌های مؤلف تهیه و تدوین شده است.
از متن کتاب :
ص ۱۴۹ : کتمان حسابگرانه و موذیانۀ افراد پنجاه و سه نفر در مورد افترا و اهانت‌هایی که در مدت بازداشت توانفرسا به دکتر ارانی» رفته بود و بزدلی آنها در افشای ماهیت کامبخش» و تسلیم شدن مطلق آنها به ادعاهای دولت اتحاد جماهیر شوروی، دو لکۀ ننگی بود که از دیدگاه من بر پیشانی حزب توده نشست.
صفحات ۱۶۴ و ۱۶۵ : موج خیزش مردم آذربایجان به خصوص بعد از سال ۱۳۲۳ آن چنان فزاینده بود که استراتژی و تاکتیک حزب توده قادر به مهار کردن آن نبود. به عنوان مثال در گزارش‌هایی که بعد از سقوط فرقه از طرف رکن دو ستاد ارتش انتشار یافت، در مدت یک سال قبل از تشکیل فرقه، پنجاه و چند شورش و قیام دهقانی و روستایی در آذربایجان رخ داده بود که حزب توده در آنها هیچ گونه نقش فعالی نداشت.
درباره این سایت